Recent las ik een interview met Caroline Koetsenruijter. In haar ogen zijn wij in Nederland Europees kampioen wat betreft agressie- en geweldsincidenten tegen verpleegkundigen, leerkrachten, winkelpersoneel en andere werkenden. Een en ander heeft zij vastgelegd in het boek Het Agressieparadijs. Ik vermoed dat velen van ons haar analyse kunnen herkennen. Wij horen over voetbalfans die politiebusjes slopen en coronademonstranten die bewust de confrontatie zoeken. En naast fysiek geweld is onze samenleving vol van verbaal geweld. Vaak anoniem, maar ook steeds meer openlijk, worden politici en andere bekende en minder bekende Nederlanders uitgescholden en bedreigd.
Oorzaken
Over de achtergrond van de agressie wordt verschillend gedacht. Mevrouw Koetsenruijter noemt het toegenomen individualisme als een van de oorzaken. Steeds meer Nederlanders trekken hun eigen lijn en als zij zich daarbij gehinderd voelen, is agressie vaak de eerste spontane reactie. Persoonlijk vermoed ik dat bestaansonzekerheid, zowel materieel als immaterieel, zeker ook een rol speelt bij het ontstaan van korte lontjes. Als verworven welvaart wordt bedreigd, kunnen mensen heel boos worden. En de ontkerkelijking heeft niet weinigen levensbeschouwelijk ontworteld. Zonder een stevig fundament kan het leven snel bedreigend worden en ligt agressie op de loer. Door de moderne sociale media is er een enorme versnelling gekomen in de communicatiemogelijkheden. Nieuws over agressie en geweld bereikt ons dus onmiddellijk. Maar het fenomeen agressie is natuurlijk van alle tijden.
Morren tegen Mozes
In Bijbelse tijden was agressie ook een bekend fenomeen. De Heilige Schrift kent vele verhalen. Spontaan denk ik aan de verhalen over Mozes die met het volk van Israël op weg is naar het land van belofte. Als er gebrek aan water en voedsel komt, gaat het volk tegen Mozes stevig morren. Zij willen zelfs hun vrijheid opgeven en terugkeren naar de slavernij van Egypte. Meerdere keren is Mozes wanhopig.
Redelijke meerderheid
Ik maak mij over het hedendaagse morren flinke zorgen. En gelukkig doen velen dat met mij.
Want naast de vele schreeuwers en schelders zijn er in ons land nog veel meer mensen voor wie hoffelijkheid en fatsoenlijke omgangsvormen nog steeds belangrijk zijn. Gelukkig maar zou ik willen zeggen. Extreme standpunten krijgen in de media veel aandacht. Voor het genuanceerde verhaal is veel minder gehoor. Maar dat gezegd zijnde, blijft de toegenomen maatschappelijke verharding een treurig feit. Hoe kunnen wij de agressie keren en opgefokte mensen tot rede brengen? Iets meer ratio en veel minder emotie in het publieke debat zou al veel helpen. Juist ook voor de kerken zie ik hier een belangrijke rol. Het zou al veel verschil maken als mensen bereid waren om in elkaars schoenen te gaan staan. Zo zou begrip voor elkaars standpunt kunnen groeien. Met als gevolg minder agressie en een debat gebaseerd op het uitwisselen van argumenten. Voor de maatschappelijke cohesie zou dat een grote zegen zijn.
Advent
Binnenkort start weer de Adventstijd. Wij worden uitgenodigd om bewust en intensief toe te leven naar het geboortefeest van Christus. De tijd van Advent is zo een tijd van wachten en waken. God zelf is op komst en wil in ons midden wonen. Christus is gekomen om onze vrede te zijn. Wat kan onze samenleving in onze dagen die vrede goed gebruiken. Wat zou het geweldig zijn als christenen vanuit de vrede van Christus leven en die vrede delen met anderen. Zo kunnen wij onvruchtbare polarisatie, agressie en intimidatie hopelijk doorbreken.
Mevrouw Koetsenruijter doet in haar boek een bewogen oproep om de verhuftering in ons goede vaderland te stoppen. Christenen kunnen, in nauwe samenwerking met allerlei bondgenoten, werken aan een vreedzaam en hoffelijke samenleven. Tot geluk van henzelf en anderen.
Dr. Gerard de Korte,
bisschop van ’s-Hertogenbosch
