In Doorn wordt binnenkort weer het Christelijk Sociaal Congres gehouden waarvoor ik recent een uitnodiging kreeg. Als bisschop ben ik verantwoordelijk voor de relatie tussen de Rooms Katholieke Kerk en de samenleving en probeer ik het congres altijd te bezoeken. Ik werd geraakt door het aangekondigde thema van dit jaar: vertrouwen als sociale kwestie. Ongetwijfeld bleef ik bij dit thema hangen door de val van ons kabinet. In bijna alle commentaren lees je de opvatting dat deze crisis het vertrouwen in onze politici in Den Haag opnieuw een flinke knauw heeft gegeven.
Bescheidenheid
Overigens moet ik mij als bisschop bescheiden opstellen. Regelmatig publiceert het Sociaal Cultureel Planbureau onderzoeken naar vertrouwen in maatschappelijke instituties in ons land. Kerken scoren dan heel laag. De kerken bungelen onder aan de lijst na de radio, de pers, de politie, de regering en het parlement. Bij alle betrekkelijkheid van dit soort cijfers, blijft dit nieuws toch uitermate pijnlijk. Ter verklaring zijn lange en korte termijn oorzaken te noemen. Al decennia kent ons land een snelle ontkerkelijking. De kerken worden voor steeds meer Nederlanders irrelevant. Een en ander impliceert ongetwijfeld ook meer afstand en minder vertrouwen. Maar natuurlijk moet ook het nieuws over het seksueel misbruik binnen mijn eigen geloofsgemeenschap worden genoemd. Veel mensen hebben daardoor het vertrouwen in het instituut Kerk waarschijnlijk definitief opgezegd.
Individualisering
Er is ongetwijfeld ook een verband tussen het gebrek aan vertrouwen in instituties als politieke partijen, vakbonden en kerken door de snelle individualisering van onze samenleving. Meer scholing en financiële armslag hebben veel tijdgenoten individualistisch gemaakt. Niet weinigen zijn op zichzelf teruggeworpen zonder een duidelijk levensbeschouwelijk of politiek fundament. Niet voor niets worden er steeds meer boeken en artikelen gepubliceerd waarin een maatschappelijk onbehagen wordt gesignaleerd. Wij worden uitgedaagd opnieuw na te de denken over de betekenis van gemeenschap en onderlinge solidariteit. Alleen zo kunnen hopelijk angst en onzekerheid onder de bevolking worden getemperd en kan het onderlinge vertrouwen in de samenleving worden opgekrikt. Juist ook het christelijke middenveld kan hierbij mogelijk een bijdrage leveren. Toch goed dat er ieder jaar een Christelijk Sociaal Congres wordt gehouden.
Mgr. dr. Gerard de Korte is bisschop van ’s-Hertogenbosch
